Αϊβαλί (Κυδωνιές) Μυτιλήνη

Το Αϊβαλί ή Κυδωνίες είναι μία πόλη που βρίσκεται στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, απέναντι από τη Λέσβο, στην επαρχία Μπαλικεσίρ, κοντά στην αρχαία Πέργαμο. Η ονομασία της πόλης προέρχεται από την τουρκική λέξη ayva (αϊβά), που σημαίνει “κυδώνι”, αφού τόσο ο καρπός όσο και το όστρακο αφθονούν στην ευρύτερη περιοχή, ενώ η παλιότερη ελληνική ονομασία της πόλης ήταν Κυδωνίες, για τους ίδιους λόγους. Είναι μία από τις νεότερες πόλεις της περιοχής, ιδρυμένη από κατοίκους της Λέσβου στο τέλος του 16ου αιώνα με αρχές του 17ου, που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους σε αναζήτηση μίας καλύτερης ζωής. Η ταχύτατη ανάπτυξη που γνώρισε η πόλη, την κατέστησαν από τα μέσα του 18ου αιώνα ως ένα πολύ σημαντικό οικονομικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το Αϊβαλί αναγνωρίστηκε ως μία αμιγώς χριστιανική κοινότητα, η οποία δραστηριοποιήθηκε πολύ στη διάδοση της επιστήμης, του πολιτισμού και των γραμμάτων, ιδρύοντας την Ακαδημία των Κυδωνιών, ένα από τα πιο αξιόλογα εκπαιδευτικά ιδρύματα του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού. Στις 2 Ιουνίου του 1821 η πόλη καταστράφηκε από τον τουρκικό στρατό, ως αντίποινα για την πυρπόληση τουρκικού δίκροτου στη Λέσβο. Οι κάτοικοί της κατέφυγαν στα νησιά και στην Πελοπόννησο και έλαβαν μέρος στην Επανάσταση. Το 1827 άρχισε η επάνοδος των προσφύγων στο Αϊβαλί και άρχισε η ανοικοδόμηση της πόλης με γοργούς ρυθμούς. Σε λιγότερο από 50 χρόνια η βιοτεχνία, εμπόριο και η ναυτιλία παρουσίασαν ραγδαία ανάπτυξη. Στις 16 Μαΐου 1919, ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε το Αϊβαλί, γεγονός που είχε τις τραγικές συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής τον Αύγουστο του 1922, όπου τουρκικά στρατεύματα μπήκαν στην πόλη και επιτέθηκαν στον πληθυσμό της, στέλνοντας τους άντρες σε στρατόπεδα εργασίας στο εσωτερικό της χώρας, ενώ τα γυναικόπαιδα κατέφυγαν στη Λέσβο και σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Το 2007, στο λιμάνι του Αϊβαλιού έγινε για πρώτη φορά η τελετή του αγιασμού των υδάτων, την ημέρα των Θεοφανίων. Αναφορά στο Αϊβαλί έχει γίνει από τους λογοτέχνες που κατάγονται από εκεί, όπως ο Φώτης Κόντογλου στο βιβλίο “Αϊβαλί η πατρίδα μου”, ο Ηλίας Βενέζης στην “Αιολική γη” και ο Στρατής Δούκας στην “Ιστορία ενός αιχμαλώτου”. Σήμερα το Αϊβαλί είναι ένα πολύ αξιόλογο τουριστικό παραθαλάσσιο θέρετρο της Τουρκίας, με επισκέπτες που αυξάνονται κάθε χρόνο. Η πρόσβαση στην πόλη μπορεί να γίνει είτε οδικώς, είτε με καραβάκι από τη Λέσβο.