Αξιοθέατα Ιωάννινα

Πού βρίσκονται τα Ιωάννινα;

Τα Ιωάννινα ή Γιάννενα, όπως αναφέρονται, είναι πόλη της Ηπείρου και πρωτεύουσα της ομώνυμης περιφερειακής ενότητας. Η πόλη βρίσκεται στο βορειοδυτικό κομμάτι της Ηπειρωτικής Ελλάδας και είναι χτισμένη στις όχθες της λίμνης Παμβώτιδας που αποτελεί και το πλέον γνώριμο χαρακτηριστικό της. Με τον πληθυσμό του ευρύτερου Δήμος Ιωαννιτών να φτάνει τους 113.094 κατοίκους, τα Ιωάννινα αποτελούν την έδρα και τη μεγαλύτερη πόλη της περιφέρειας Ηπείρου.

 

Το όνομα της πόλης

Η προέλευση του ονόματος της πόλης των Ιωαννίνων είναι συγκεχυμένη και μέχρι σήμερα δε γνωρίζουμε επακριβώς πως και πότε προέκυψε. Υπάρχουν αρκετές θεωρίες που σχετίζονται με την ονοματοδοσία της πόλης με την επικρατέστερη να συνδέεται με κάποιον οικιστή Ιωάννη ή τη Βυζαντινή μονή του Άγιου Ιωάννη του Προδρόμου που βρίσκονταν στο Κάστρο από το 510 μέχρι το 1610. Στο σημείο αυτό χτίστηκε τζαμί από τον Ασλάν Πασά, στο οποίο σήμερα στεγάζεται το Δημοτικό Μουσείο.

 

Η ίδρυση των Ιωαννίνων

Η ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή πιστοποιείται από την Παλαιολιθική Εποχή (22.000 π.Χ.), ενώ εδώ υπήρχε αρχαίος οικισμός στα Κλασσικά και Ρωμαϊκά χρόνια. Η ακριβής περίοδος ίδρυσης της σύγχρονης πόλης είναι επίσης συγκεχυμένη και μάλλον δεν ισχύει, η παλαιότερα επικρατούσα άποψη ότι ιδρύθηκε από τον Ιουστινιανό τον 6ο αιώνα. Ιστορικά βέβαια, η πρώτη γραπτή αναφορά της πόλης των Ιωαννίνων τοποθετείται στο 879 μ.Χ και στα πρακτικά της Δ' Οικουμενικής Συνόδου της Κωνσταντινούπολης (879-880), στην οποία έλαβε μέρος και ο επίσκοπος Ζαχαρίας ''εξ Ιωαννίνης''.

 

Τα Γιάννενα στα χέρια των Τούρκων

Από τον 13ο αιώνα, τα Γιάννενα ήταν η έδρα του Δεσποτάτου της Ηπείρου και διοικήθηκαν διαδοχικά από Βυζαντινούς, Σέρβους και Ιταλούς ηγεμόνες. Το 1430 η πόλη έπεσε στα χέρια των Τούρκων, όμως με συνθήκη που υπογράφηκε στο Κλειδί της Μακεδονίας, οι κάτοικοι διατήρησαν κάποια περιουσιακά και εκκλησιαστικά προνόμια. Υπό το πρίσμα της οθωμανικής ελαστικότητας, οι Γιαννιώτες συνέχισαν τις αγροτικές και χειροτεχνικές τους δραστηριότητες αναπτύσσοντας παράλληλα το εμπόριο. 

 

Οικονομική και πνευματική ανάπτυξη στα Ιωάννινα

Μέσα στους αιώνες (16ος-18ος), τα Γιάννενα εξελίχθηκαν σε εύρωστο οικονομικό κέντρο, αλλά και σε τόπο διακίνησης ιδεών του Διαφωτισμού. Καταλυτικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη διαδραμάτισαν οι σχολές που ιδρύθηκαν με προσφορές πλούσιων Γιαννιωτών εμπόρων της διασποράς (Βιέννη, Βουκουρέστι, Βενετία Λιβόρνο) οι οποίοι σήμερα θεωρούνται εθνικοί ευεργέτες. Η ανάπτυξη και η πρόοδος συνεχίστηκε στα Ιωάννινα όταν την πόλη κυβέρνησε ο Αλή Πασάς (1788–1822), ενώ το 1913 τα Γιάννενα απελευθερώθηκαν κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και ενώθηκαν στον εθνικό κορμό της Ελλάδος.

 

Ο Αλή Πασάς που συνδέθηκε με την ιστορία των Ιωαννίνων

Ένα ιδιαίτερο αποτύπωμα στην πόλη των Ιωαννίνων άφησε η περίοδος διακυβέρνησης τους από τον Αλή Πάσα (1788–1822), μια εποχή που κυριαρχούσε το ρητό “Γιάννινα πρώτα στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα”.

Ο αλβανικής καταγωγής Αλή Πασάς υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα και ένας αντιφατικός ηγέτης που είχε ηγετικές ικανότητες, διπλωματική ευστροφία, αλλά και μεγάλη φιλαργυρία. Κυβέρνησε επιβάλλοντας σκληρή πειθαρχεία, εξολοθρεύοντας με βαναυσότητα όποιον αμφισβητούσε την εξουσία του. Ταυτόχρονα, επιδεικνύοντας θρησκευτική ανεκτικότητα, νεοτερικές αντιλήψεις αλλά και κάποιας μορφής πολιτική και κοινωνική δικαιοσύνη άφησε περιθώριο ανάπτυξης των ελληνικών γραμμάτων και εξέλιξης του ελληνικού στοιχείου.

Ήταν αυτός που επέτρεψε τη λειτουργία ελληνικών σχολών, όπως και τη στρατιωτική εκπαίδευση σε ορισμένους μετέπειτα αγωνιστές του 21' όπως ο Αθανάσιος Διάκος, ο Μάρκος Μπότσαρης και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Όμως, ήταν ο ίδιος που υποτάσσοντας το Σούλι το 1803 ώθησε τις γενναίες Σουλιώτισσες στον περίφημο "χορό του Ζαλόγγου".

 

Αλή Πασάς, Κυρά-Φροσύνη και Κυρά-Βασιλική στη λαϊκή παράδοση του τόπου

Ο Αλή Πασάς αποτυπώθηκε στη λαϊκή παράδοση και σε δημοτικά τραγούδια για τη δολοφονία της ερωμένης του γιου του, της Κυρά-Φροσύνης, που την έπνιξε στη λίμνη των Ιωαννίνων καθώς αρνήθηκε τον έρωτά του. Αλλά και για την τελευταία του σύζυγο του, την Κυρά-Βασιλική η οποία γνώριζε το μυστικό της Φιλικής Εταιρείας και ασκούσε θετική επιρροή υπέρ των Ελλήνων.

 

Η δολοφονία του Αλή Πασά 

Ο Αλή Πασάς σκοτώθηκε στο νησάκι των Ιωαννίνων, όταν πυροβολήθηκε από ανθρώπους του Σουλτάνου κάτω από το πάτωμα του σπιτιού του. Μάλιστα σήμερα το σπίτι του είναι ένα σημαντικό αξιοθέατο της πόλης, ενώ ακόμα υπάρχουν και οι τρύπες από τις σφαίρες που διαπέρασαν το πάτωμα και τον σκότωσαν. Ο επισκέπτης συναντά στα Γιάννενα αξιοθέατα που σχετίζονται με τον Αλή Πασά όπως το Κάστρο των Ιωαννίνων που περιλαμβάνει τον τάφο του, αλλά και το Φετιχιέ Τζαμί το οποίο ανοικοδομήθηκε από τον ίδιο το 1795.

 

Λίμνη Παμβώτιδα η λίμνη των Ιωαννίνων στο αστικό τοπίο

 Χωρίς αμφιβολία η λίμνη Παμβώτιδα αποτελεί το επιβλητικότερο χαρακτηριστικό των Ιωαννίνων, προσφέρει μια ανυπέρβλητη γοητεία και ενίοτε δημιουργεί μια μυστηριακή ατμόσφαιρα στην πόλη. Ταυτόχρονα, η φημισμένη λίμνη των Ιωαννίνων συνδυάζεται με τις καταπράσινες βουνοκορφές που περιβάλλουν το λεκανοπέδιο του κάμπου και της λίμνης, συνθέτοντας ένα μαγευτικό τοπίο.

 

Το αστικό και πολιτιστικό αποτύπωμα των Ιωαννίνων

Η πολυδιάστατη αρχιτεκτονική της πόλης περιλαμβάνει από Βυζαντινά και Οθωμανικά μνημεία, έως παραδοσιακά αρχοντικά, νεοκλασικά οικοδομήματα και επιβλητικά δημόσια κτήρια με ευρωπαϊκές επιρροές. Το πολιτιστικό αποτύπωμα στα Γιάννενα καθρεφτίζεται στα πολυάριθμα αξιοθέατα, τα μουσεία, αλλά και στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων που από το 1970 προσελκύει φοιτητές από κάθε γωνιά της Ελλάδας διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στη ζωή της πόλης.

 

Τέλος, η πόλη διαθέτει ποιοτικές τουριστικές και συγκοινωνιακές υποδομές που μαζί με το φυσικό κάλλος που την περιβάλει, αλλά και τη μοναδική λίμνη Παμβώτιδα δομεί έναν ιδιαίτερα δημοφιλή προορισμό. Έτσι τα Γιάννενα δέχονται σημαντικό αριθμό επισκεπτών καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ενώ προσεγγίζονται εύκολα είτε οδικώς μέσω της Εγνατίας οδού είτε μέσω του κρατικού αερολιμένα "Βασιλεύς Πύρρος" που συνδέει την πόλη με την Αθήνα.

Σήμερα τα Ιωάννινα είναι μια σύγχρονη περιφερειακή πρωτεύουσα που αποτελεί οικονομικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου.