Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκη

Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου της Θεσσαλονίκης είναι αφιερωμένος στον πολιούχο και προστάτη της πόλης, Άγιο Δημήτριο. Βρίσκεται λίγο βορειότερα του κέντρου στην οδό Αγίου Δημητρίου και αποτελεί ένα από τα 15 Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης, που από το 1988 περιλαμβάνονται στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Πρόκειται για μια μία πεντάκλιτη βασιλική που αρχιτεκτονικά ακολουθεί γραμμές ελληνιστικού τύπου. Είναι ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης, ενώ διαθέτει πολλά ιδιαίτερα και σπάνια χαρακτηριστικά. Και αυτό διότι χρονολογείται από την εποχή που η Θεσσαλονίκη, μετά την Κωνσταντινούπολη, ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, κατέχοντας το προσωνύμιο "Συμβασιλεύουσα".

Η ακριβής ημερομηνία ανέγερσης του πρώτου παλαιοχριστιανικού του Αγίου Δημητρίου δεν είναι γνωστή αλλά με βάση καταγραφές του τότε επάρχου του Ιλλυρικού Λεόντιο υπολογίζεται ότι χτίστηκε από τον γύρω στα 412 μ.Χ. . Όμως, στη συνέχεια, μια μεγάλη πυρκαγιά οδήγησε στην εκ νέου κατασκευή του ναού μεταξύ 628 και 634 μ.Χ. .

Σύμφωνα με την παράδοση η εκκλησία οικοδομήθηκε στον τόπο όπου μαρτύρησε ο Άγιος Δημήτριος. Ο Άγιος και προστάτης της Θεσσαλονίκης μαρτύρησε το 306 μ.Χ. με απόφαση του Γαλέριου ο οποίος αρχικά τον φυλάκισε σε "υπόγειες καμάρες", και στη συνέχεια διέταξε τη θανάτωση του με λογχισμό, αφού πρώτα τον είχε καλέσει μπροστά του, ώστε να απαρνηθεί την πίστη του, κάτι που Άγιος αρνήθηκε.

Μετά το θάνατο του Αγίου Δημητρίου οι πιστοί έθαψαν το σώμα του με πρόχειρο τρόπο στο ίδιο μέρος όπου αργότερα χτίστηκε ένα μικρό οικοδόμημα, το οποίο κατεδαφίσθηκε από τον Λεόντιο για την ανέγερση της Βασιλικής. Μάλιστα από το σημείο αυτό ανάβλυζε μύρο το οποίο κατά πολλούς είχε θεραπευτικές ιδιότητες.

Στο πέρασμα των αιώνων, η εκκλησία υπέστη αρκετές καταστροφές από επιδρομές, λεηλασίες και πυρκαγιές που άφησαν μέχρι και σήμερα ανεξίτηλα τα σημάδια τους. Το 904 λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς, ενώ το 1185 το σκήνωμα του Αγίου Δημητρίου εκλάπει από Νορμανδούς που το μετέφεραν στη Βόρεια Ιταλία. Επιπρόσθετα, το 1492 ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί από τους Τούρκους, με την εικόνα του Αγίου Δημητρίου να μεταφέρεται σε μικρό ξύλινο εκκλησάκι στην περιοχή της σημερινής Μητρόπολης. Ενώ με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (1912) ο ναός έγινε ξανά χριστιανικός.

Τέλος, το 1917, η μεγάλη πυρκαγιά που κατέκαψε τα 2/3 της Θεσσαλονίκης, κατέστρεψε σε μεγάλο βαθμό το ναό του Αγίου Δημητρίου ο οποίος αναστηλώθηκε και επαναλειτούργησε μόλις το 1949. Η σημερινή μορφή του ναού, που ξεχωρίζει για το εγκάρσιο κλίτος, το πλούσιο ζωγραφικό και μαρμάρινο διάκοσμο, αλλά και τα περίτεχνα κιονόκρανα, προέκυψε από επιπρόσθετες εργασίες που ολοκληρώθηκαν το 1958.

Μια επίσης πολύ σημαντική ημερομηνία στην ιστορία του ναού είναι το 1978, όταν τα λείψανα του Αγίου Δημητρίου επέστρεψαν από το Αββαείο του Αγίου Λαυρεντίου στο Κάμπο της βόρεια Ιταλίας και τοποθετήθηκαν σε μια αργυρή λάρνακα όπου και φυλάσσονται έως σήμερα.

Οι προσκυνητές του Ναού του Αγίου Δημητρίου έχουν τη δυνατότητα να θαυμάσουν μερικά από τα σωζόμενα ψηφιδωτά αλλά και ορισμένες τοιχογραφίες που χρονολογούνται στον 8ο αιώνα. Τα έργα αυτά, απεικονίζουν τους αυτοκράτορες Ιουστινιανό και Καντακουζηνό ΣΤ' καθώς και τον αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης Γρηγόριο τον Παλαμά.

Επιπλέον, μπορείτε να επισκεφτείτε και την κρύπτη του ναού που σήμερα λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος διάφορων γλυπτών, κιονόκρανων, αγγείων και άλλων αντικειμένων που αφορούν την ιστορία του ναού.