Μνημείο του Ολοκαυτώματος Βερολίνο

Μόλις 600 μέτρα νότια της Πύλης του Βραδεμβούργου βρίσκεται ένα μνημείο αφιερωμένο σε όλα τα θύματα εβραϊκής καταγωγής που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι ένας χώρος μνήμης και περισυλλογής όπου ο ιδιαίτερος σχεδιασμός και η έκτασή του, που φτάνει τα 19 στρέμματα, προκαλούν στον επισκέπτη συναισθήματα δέους, απομόνωσης και δυστοπίας.

Το σχέδιο που επιλέχθηκε για το Μνημείο Ολοκαυτώματος Βερολίνο

Οι πρώτες απόψεις για τη δημιουργία ενός μνημείου αφιερωμένου στα 6 εκατομμύρια θύματα του Ολοκαυτώματος άρχισαν να ακούγονται από τα τέλη της δεκαετίας του 80’. Στη συνέχεια, οι συζητήσεις για το Μνημείο Ολοκαυτώματος Βερολίνο εντάθηκαν, οδηγώντας σε ανοιχτό διαγωνισμό και δημόσια διαβούλευση που έλαβε χώρα κατά τη δεκαετία του 90’. Τελικά, το 1999, η Γερμανική Βουλή (Bundestag) κλίθηκε να επιλέξει με πλειοψηφία ένα από τα επικρατέστερα σχέδια, με αυτό του Αμερικανού αρχιτέκτονα Peter Eisenman να κρίνεται ως ιδανικό.  

Μνημείο Ολοκαυτώματος Βερολίνο, η κατασκευή και τα εγκαίνια

Η έναρξη των εργασιών κατασκευής πραγματοποιήθηκε την 1η Απριλίου 2003 και το έργο ολοκληρώθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2004. Ενώ, τα επίσημα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν στις 10 Μαΐου 2005, εξήντα χρόνια μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη και ημερομηνία της νίκης των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα (V-E Day, Victory in Europe Day)

Πώς είναι το Μνημείο Ολοκαυτώματος στο Βερολίνο;

Το επιβλητικό Μνημείο Ολοκαυτώματος που δεσπόζει στην κεντρικότερη περιοχή του Βερολίνου (Mitte) κόστισε συνολικά περίπου 25 εκατομμύρια ευρώ. Καταλαμβάνει μια έκταση 19.000 τετραγωνικών μέτρων που καλύπτεται εξολοκλήρου με 2.711 ορθογώνιες κατασκευές από σκυρόδεμα. Αυτές μοιάζουν με οριζοντιωμένες στήλες που έχουν μήκος 2,38 μέτρα, πλάτος 95 εκατοστά και ύψος που κυμαίνεται από 20 εκατοστά έως 4,7 μέτρα. Οι πλάκες συνολικά είναι σχεδόν συμμετρικά τοποθετημένες αφήνοντας διαδρόμους μεταξύ τους, που όμως τελικά δίνουν μία αίσθηση λαβυρίνθου. 

Επιπλέον, στο μνημείο συμπεριλαμβάνεται ένας υπόγειος "χώρος πληροφοριών" με προσωπικές πτυχές της τραγωδίας, φωτογραφίες και γράμματα που πετάχτηκαν από τα τρένα που μετέφεραν τα θύματα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Επίσης, εδώ αναφέρονται τα ονόματα περίπου 3 εκατομμυρίων Εβραίων που υπήρξαν θύματα του Ολοκαυτώματος και έχουν καταγράφει από το μουσείο της Ιερουσαλήμ Γιαντ Βασσέμ (Yad Vashem).

Οι συμβολισμοί και η εμπειρία της επίσκεψης στο Μνημείο Ολοκαυτώματος Βερολίνο

Χωρίς αμφιβολία, ο αρχιτέκτονας  Peter Eisenman (1932) κατάφερε να δομήσει ένα έργο που αποπνέει μια ανοίκεια (αλλόκοτη) και σκοτεινή αύρα. Με την πρώτη ματιά, πολλοί ταξιδιώτες που επισκέπτονται το Μνημείο Ολοκαυτώματος Βερολίνο κάνουν λόγο για μια εικόνα νεκροταφείου, ή μια πνιγηρή αίσθηση λαβυρίνθου που συνδυάζεται με την άκαμπτη πειθαρχία του ναζιστικού μορφώματος. Είναι χαρακτηριστική η περιγραφή του πρώην προέδρου του γερμανικού κοινοβουλίου Wolfgang Thierse (1943) ότι εδώ οι άνθρωποι μπορούν να κατανοήσουν "τι σημαίνει μοναξιά, αδυναμία και απόγνωση" λέγοντας επίσης ότι το μνημείο δημιουργεί ένα είδος “θανάσιμου φόβου στον επισκέπτη”.